De Scheidingsweg
Voortschrijdende
Inzichten besteedde ooit aandacht aan de merkwaardige straatnaam Verbindingsweg.
'Wat verbindt zo'n Verbindingsweg met elkaar?', zo vroegen we ons toen af.
Dat bleek lang niet altijd duidelijk. En onlangs bevonden we ons op een
Scheidingsweg. En natuurlijk vroegen we ons af: 'Wat scheidt de Scheidingsweg
dan wel van elkaar?' Uiteraard probeerden we het te begrijpen. Maar eerst
maar eens aandacht voor de wereld van de benoeming van straten. En dat is
ook interessant.
Herkenbare straatnamen
We hebben de stad Utrecht als voorbeeld genomen. Simpel, omdat de redactie
vlak bij deze stad is gevestigd. Er was een tijd dat straatnamen grotendeels
begrijpelijk waren. De namen waren namelijk functioneel of melden iets over
de betreffende straat zelf.
Simpele voorbeelden van functionele straatnamen zijn. De Stationsstraat:
de straat die leidt naar het station of de straat waaraan het station gelegen
is. Of de Schoolstraat: in deze straat bevond of bevindt
zich een school. De Vismarkt: hier verhandelt of verhandelde
men vis (vergelijkbaar Ganzenmarkt, Varkensmarkt, Paardenmarkt en gewoon
Markt). De Zoutmarkt: de plaats waar zout aangeboden werd;
meestal vlak bij de Vismarkt.
Voorbeelden van straatnamen die iets vertellen over de staat zelf, zijn:
Oude Gracht: een water van een oudere datum dan de Nieuwe
Gracht. Nieuwe Gracht: een water van een nieuwere datum
dan de Oude Gracht. Kromme Nieuwe Gracht: blijkbaar ook
nieuwer dan de Oude Gracht, maar krommer dan de Nieuwe Gracht.
Amsterdamsestraatweg:een bestrate weg die naar Amsterdam
leidt.
Oude straatnamen in Utrecht
Vaak zullen straatnamen voor veel mensen niet onmiddellijk herkenbaar zijn
in de vorm zoals we hiervoor presenteerden. Vooral in steden met een lange
geschiedenis kan zich dat voordoen. De betekenis van straatnamen is dan
voor de meeste mensen niet meer herkenbaar zonder enige voorkennis. Voorbeelden
van dergelijke straatnamen in de stad Utrecht zijn:
Bakkerstraat. Nee dit is in dit geval niet een straat waar
we een bakker vonden of vinden. Nee, deze straat is vernoemd naar de familie
Bakker die hier lang geleden woonde. De Drieharingenstraat:
naar een herberg met die naam die hier ooit gevestigd was. De Hekelsteeg:
naar een werktuig voor vlasbewerking. De Vinkenburgstraat:
waar ooit het huis Vinkenburg stond. De Zakkendragerssteeg:
naar het gilde van de zakkendragers. Het Jodenrijtje: de
woonplaats van een aantal joden. De Vrouwjuttenstraat:
waar het klooster met die naam lag.
Zeker oudere steden kennen ook nog straatnamen met een religieus aspect. Zo vinden we in Utrecht, een stad met een wel erg lang en dus religieus verleden, onder andere de Mariaplaats. Naar de Mariakerk die hier ooit lag. Maar ook het Pieterskerkhof en het Buurkerkhof: naar de nabijgelegen Pieterskerk respectievelijk Buurkerk. En ook het Domplein en de Domstraat: naar de Domkerk en Domtoren. En eigenlijk behoort ook de hiervoor genoemde Vrouwjuttenstraat hiertoe.